Över Plattdüütsche Grammatik - 3
Af un an sünd dat de lütten Wöör, op de dat ankümmt.
adjectives - Adjektive - Egenschapswöör
De Egenschapswöör seggt di, woans dat mit een
Nomen is. De ward ok mitdeklineert. Un de ward steigert. As in´t Düütsche,
sünd de Egenschapswöör för de Substantive (Hauptwöör)
faaken likers as de Egenschapswöör för de Verben (Do-Wöör
/ Tiedwöör)
Comparison of adjectives - Steigerung der Adjektive -
Steigerung vun de Egenschapswöör
The comparision of adjectives is similar to english, but
adjectives are declined. Mostly, the comparision of short and long
adjectives follows the pattern -er / est, like in short english
adjectives. But - similar to english - some long adjectives may have the
superlative with "mest / meest"
Dat Steigern vun de Egenschapswöör geiht
liekers as in de lütten ingelschen Egenschapswöör.
Meisttieds - un ok bi lange Wöör - geiht dat op "er / est",
as bi de lütten ingelschen Wöör. Anners as in´t Hochdüütsche
ward obers ok de Superlativ mit "mest / meest" bruukt.
|
plattdüütsch |
english |
deutsch |
Positive |
lütt |
small |
klein |
Comparative |
lütter |
smaller |
kleiner |
Superlative |
lüttest, lüttst |
smallest |
am kleinsten |
|
|
|
|
Positive |
groot |
great |
groß |
Comparative |
grötter |
greater |
größer |
Superlative |
gröttest, gröttst |
greatest |
am größten |
|
|
|
|
Positive |
vigelinsch |
difficult |
schwierig |
Comparative |
vigelinscher |
more difficult |
schwieriger |
Superlative |
vigelinschst or
meest vigelinsch |
most difficult |
am schwierigsten |
Declination of adjectives - Deklination der Adjektive -
Deklination vun de Egenschapswöör
Declination of adjectives is similar to german (but only
3 cases).
|
plattdüütsch |
english |
deutsch |
Positive |
|
|
|
Nominative - (n) |
dat lütte Huus |
the small house |
das kleine Haus |
Genitive |
vun´t lütte Huus |
of the small house |
des kleinsten Hauses |
Object case |
dat lütte Huus |
the small house |
dem kleinen Haus
das kleine Haus |
|
|
|
|
Nominative - (m) |
de lütte Mann |
the small man |
der kleine Mann |
Genitive |
vun den lütten Mann
den lütten Manns / Mann sien |
of the small man
the small mans |
des kleinen Mannes |
Object case |
den lütten Mann |
the small man |
dem / den kleinen Mann |
Plural (m) |
|
|
|
Nominative - (n) |
de lütten Hüüs |
the small houses |
die kleinen Häuser |
Genitive |
de lütten Hüüs ehr |
of the small houses |
der kleinen Häuser |
Object case |
de lütten Hüüs |
the small houses |
den / die kleinen Häuser |
|
|
|
|
Comparative |
|
|
|
Nominative - (m) |
de gröttere Disch |
the bigger table |
der größere Tisch |
Genitive |
den gröttern Disch sien |
of the bigger table |
des größeren Tisches |
Object case |
den gröttern Disch |
the bigger table |
dem / den größeren TIsch |
|
|
|
|
Superlative |
|
|
|
Nominative - (m) |
de längste Tog |
the longest train |
der längste Zug |
Genitive |
den längsten Tog sien |
of the longest train |
des längsten Zuges |
Object case |
den längsten Tog |
the longest train |
dem / den längsten Zug |
Irregular comparison of adjectives - unregelmäßige
Steigerung der Adjektive - Egenschapswöör, de bi´t Steigern
wesselt
|
plattdüütsch |
english |
deutsch |
Positive |
good |
good |
gut |
Comparative |
better |
better |
besser |
Superlative |
best |
best |
am besten |
|
|
|
|
Positive |
veel / veel(e) |
much / many |
viel / viele |
Comparative |
mehr |
more |
mehr |
Superlative |
meest |
most |
am meisten |
|
|
|
|
The comparison in the sentence - der Vergleich im Satz -
Irregular comparison of adjectives - unregelmäßige Steigerung der
Adjektive - Egenschapswöör, de bi´t Steigern wesselt
There two kinds of comparison in the positive: as..as,
and so..as, but as..as is preferred.
- Positive
- Hannes is as gau as Fiete - Johnny is as fast as Fred -
Hans ist so schnell wie
- Dat Huus is as geel as Kööm - The house is as
yellow as kööm (slesvigian drink) - Das Haus ist so gelb
wie Kööm (gelber Kümmel-Schnaps).
- De Paster is nich as duun as de Buurn - The priest is not
as drunk as the farmers - Der Pastor ist nicht so betrunken wie die
Bauern.
- De Paster is nich so duun as de Buurn - The priest is not
so drunk as the farmers - Der Pastor ist nicht so betrunken wie die
Bauern.
- Comparative
- De Damper is gauer as dat Seilschipp - The steamer is
faster than the sailing ship - Der Dampfer ist schneller als das
Segelschiff
- Superlative
- Dat is dat gauste Schipp. - This is the fastest Ship -
Das ist das schnellste Schiff
adverbs - Adverbien - Egenschapswöör för
de Verben
Ook för dat Prädikat gifft dat Egenschapen. Un
ook för anner Egenschapswöör. Un dorto bruut een de
Adverbien. De seggt di, woans dat mit dat is, wat doon ward. Steigern
kanns se ook. As all seggt, sünd de de Egenschapswöör för
de Verben (Do-Wöör / Tiedwöör) faaken likers as de
Egenschapswöör för de Substantive (Hauptwöör).
Dat gifft obers ook besünnere Adverbien, to´n Bispill för
Tied un Ort.
adverbs and adjectives - Adjektive un Adverbien
- Adjective: dat gaue Schipp (the fast ship - das schnelle Schiff)
- Adverb: dat Schipp löppt gau (the ship runs fast - das Schiff läuft
schnell)
- Adjective: dat vigelinsche Speel (the difficult game - das
schwierige/vertrackte Spiel)
- Adverb: he hett dat vigelinsch speelt (he has played it difficultly -
er hat es schwierig gespielt)
Comparison of adverbs - Steigerung der Adverbien -
The comparison of adverbs follows the pattern for
adjectices. Dat Steigern vun de Adverbien geiht likers as för de
Adjektive. Adverbien werden wie die entsprechenden Adjektive gesteigert.
Position of adverbs - Position der Adverbien - Wo de
Adverbien in een Satz steiht
The position of adverbs is like in german:
- Ik fohr gau - I drive quickly - ich fahre schnell
- Ik loop gau na´n Koopmann - I run to the shop quickly - Ich
laufe schnell zum Kaufmann
- Ik hebb dat gau opschrewen - I have written it quickly - Ich habe es
schnell aufgeschrieben.
Adverbs of manner - Adverbien der Art und Weise -
Adverbien för woans dat geiht.
- suutje (quietly, calmly - ruhig)
- sinnig (quietly, calmly - ruhig)
- suutje un sinnig (quietly, calmly indeed - wirklich ruhig)
- meist - nearly - beinahe
- meist nich - hardly - kaum
- bilütten - ? - nebenbei
Adverbs of time - Adverbien der Zeit - Adverbien för
de Tied
- Den Film hebbt wi all ankeken - This film we have already
seen - Diesen Film haben wir schon gesehen
- He hett jümmers sien rode Büx an - he always
wears his read trousers - Er hat immer seine rote Hose an.
- He hett dat nie nich doon - he did never do it - Er
hat es niemals getan
- He hett mi faak(en) seen - he has seen me often - Er
hat mich oft gesehen
- Se hett mi dat ehgüstern seggt - she told it to me the day
before yesterday - Sie hat es mir vorgestern gesagt
- Ik hebb güstern mit di snackt - I have spoken you yesterday -
Ich habe gestern mit dir gesprochen
- Hüüt hebbt wi fien Weer - we have fine weather today -
Heute haben wir schönes Wetter
- Vanmorgen schallen wi in´t Water gohn - Tomorrow we shall go
into the water - Morgen werden wir ins Wasser gehen.
Präpositionen, dat sünd de lütten Wöör,
de Di anseggt, woneem un wohen un wanneer wat is.
Location - Ort
- op - on - auf
- an - at - an
- Wi sünd an de See - we are at the seaside - Wir sind am Meer
- bi - at - bei
- Wi sünd bi'n Schoster - we are at the shoemakers - Wir sind
beim Schuster
- in - in - in
- In't Huus weer 'n oole Mann. There was an old man in the house.
Im Haus war ein alter Mann.
- binnen - inside - in, innerhalb
- Binnen dat Huus weer dat kool - It was cold inside the house Im
Haus war es kalt.
- ünner - under - unter
- vör - before / in front of - vor
- achter - behind - hinter
- De Bessen is achter de Döör - the broom is behind the
door - Der Besen ist hinter der Tür
- Du liffst (jo) achter'`n Maand - You live behind the moon - Du
lebst (ja) hinter dem Mond
- also in combination with substantives:
- Achterschipp - astern part of a ship - Heck eines Schiffes
- Achtersteven - astern part of a ship - hinterer Steven eines
Schiffes / fig. for human body part "back" - fig. für
den Körperteil Hintern (synonym to "Mors")
- - Achterdöör - back door - Hintertür
- blangen - beside - neben
- Blangen de Döör weer een Finster. There was a window
beside the door. Neben der Tür war ein Fenster.
- also in combination: blangenbi - beside - nebenbei
- blangen - between, among - zwischen, unter
- Dor weern twee Jungs blangen de Deerns. There were two boys among
the girls. Es waren zwei Jungen unter den Mädchen
- neben - beside - neben
- langssied(s) - beside - längsseits (besünners bi Schipps -
esp. ships - besonders bei Schiffen)
- över - over / above - über
- baben - over / above / up - über, oben
- baben de Möhl - above the mill - über der Mühle
- baben wahnt de Engels - upstairs lives the Engels family - Oben
wohnen die Engels
- Ik gah nu na baben - I go upstairs now - Ich gehe nun nach oben
- twüschen - between - zwischen
- mang, mittenmang - among - zwischen (mehreren) / unter
- Dor weern twee Jungs mang de Deerns. There were two boys among
the girls. Es waren zwei Jungen unter den Mädchen
- rund üm (um) - around - um .. herum
- De Bööm sünd rund üm den Platz - The trees
are around the place - Die Bäume sind um den Platz herum
Direction - Richtung
- op - on - auf
- vun ... weg - off - von ... weg
- in, (in ... ) rin - into - in, in ... herein
- ut, (ut ...) rut - out of - aus, aus ... heraus
- to - to - zu, zu ... hin
- op to - towards - auf ... hinzu
- tegen - towards - gegen
- tegen - against - gegen
- vun - from - von ... (her)
- vun (... af) / ut- from - aus ... (heritage - Herkunft)
- He is vun Bremen af - He is from Bremen - Er ist aus Bremen
(gekommen / hergezogen) / Er stammt aus Bremen
- He is ut Bremen (af) - He is from Bremen - Er stammt aus Bremen
- dör - through - durch
- hendör - through - hindurch
- dör ... hendör - through - hindurch
- över - across - (quer) über
- över - over - über
- ünner - under - ünner
- op - up - hinauf
- dal / hendal - down - hinab
- He güng de Trepp hendal - he went down the stairs - er ging
die Treppe hinab
- längs - along - entlang
- He güng längs de Straat - he went along the street - er
ging die Straße entlang
Time - Zeit - Tied
- na - past - nach
- Wi mööt uns fief Minuten na soss - we meet five minutes
past six - Wir treffen uns fünf Minuten nach sechs.
- för - before - vor
- twüschen - between - zwischen
- Wi mööt uns twüschen klock veer un klock fief - we
meet between four and five o'clock - Wir treffen uns zwischen vier
und fünf Uhr
- (klock) - at - um
- De Tog geiht klock twee - the train leaves at two o'clock - Der
Zug geht um zwei Uhr
- vun .. bit / to - from ... to (till) - von ... bis
- De Mööt geiht vun (klock) söben bit (klock) negen
- The meeting is from seven to nine o'clock - Das Treffen geht von
sieben bis neun (Uhr).
- sied - since - seit
- vun ... af - since - seit
- De Mööt geiht vun (klock) söben af - The meeting
is since two o'clock - Das Treffen geht seit sieben Uhr.
- an - on - am
- an Sünndag - on Sunday - am Sonntag
- in'n - in - im
- in'n Winter - in winter - im Winter
Dat sünd de Wöör, de de annern Wöör
un Satzdeelen tohoopkleistern deit.
- un - and - und
- oder / of - or - oder
- In de westplattdüütschen Dialekten ward af un an ok dat
"of" bruukt as in't hollandsche - In western dialects, "of"
may be used instead of "oder", like in dutch - In
westlichen Dialekten wird auch "of" für "oder"
benutzt.
- wenn - if - when
- wenn - when - sobald
- obers - but - aber
- Obers du kanns mi nich ankieken - but you cannot look at
me - Aber du kannst mich nicht ansehen
- Ik bün duun, obers du man nich - I am drunk,
but you are not - Ich bin betrunken, aber du nicht
- man - but - aber
- Man du kanns mi nich ankieken / du kanns mi man
nich ankieken
- man - only - nur
- Wenn dat man blots good geiht - Let's hope the best - Wenn das
nur gut geht
- ahn - without - ohne
- Ik bün ahn mien Kinners dor - I`'m here without my children
- Ich bin ohne meine Kinder da
Links
Na Baben - to the top
http://www.plattmaster.de